یکی از نخستین فعالیت های مهمی که در طرح رصدخانه ملی انجام شد و زمان قابل توجهی را نیز به خود اختصاص داد جستجو به دنبال مکان مناسب برای احداث رصدخانه ملی بود. در این مطالعات پارامترهای بسیاری مورد توجه قرار گرفتند از جمله تلاطم جوی، سرعت و جهت باد، تاریکی و صافی آسمان، دما و رطوبت وابسته و غیره. در سال ۱۳۸۸ و پس از اتمام تلاش های گسترده تیم های مکان یابی و مکان پایی، قله گرگش در ارتفاع ۳۶۰۰ متری برای ساخت رصدخانه ملی ایران انتخاب شد. یکی از خطراتی که با گذر زمان کیفیت آسمان هر سایت نجومی را تهدید می‌کند مشکل افزایش آلودگی نوری به دلیل توسعه ناپایدار در مناطق هم جوار است. حفاظت از یک سایت نجومی با شناخت و میزان توجه جامعه با علم نجوم رابطه‌ای کاملاً مستقیم دارد و برای رسیدن به این مقصود نیاز به آموزش مؤثر دانش‌آموزان، مربیان و عموم مردم است.
از این رو یکی از برنامه های در دست اجرای طرح رصدخانه ملی ایران آموزش پایه نجوم به دانش آموزان مدارس نزدیک به محل احداث رصدخانه ملی تا شعاع ۲۵ کیلومتری است. در این طرح تا کنون حدود ۱۴۰۰ دانش‌آموز در ۲۲ مدرسه و در تمامی مقاطع تحصیلی در کارگاه های آشنایی با نجوم رصدخانه ملی شرکت کرده اند. این مناطق شامل مدارس شهر و روستاهای قهرود، قمصر، آزران، جوشقان، برزک و کامو می‌شود.
نکته حائز اهمیت در این کارگاه ها این است که دانش‌آموزان با مفهوم آلودگی نوری و اثر مخرب آن بر روی تاریکی آسمان آشنا می‌شوند که در واقع هدف اصلی این برنامه است. آن چه که در این بخش مورد توجه قرار می‌گیرد این است که آلودگی نوری در اثر استفاده از روشنایی ناکارآمد بوجود می‌آید که با هدر دادن سالانه میلیاردها ریال سرمایه ملی، بجای روشن کردن محیط و رفع نیازهای انسانی، تنها آسمان را روشن می‌کند. به عبارت دیگر آلودگی نوری شامل نورهای مصنوعی است که در زمان یا مکان نامناسب از استاندارد خود خارج شده و با کیفیت نامطلوب به محیط زیست و آسمان شب آسیب وارد می‌کنند.
پرسشی که اینجا در بسیاری از مواقع به ذهن عموم می‌رسد این است که چه دلیلی دارد آن‌ها با کاهش آلودگی نوری به تاریک‌تر شدن آسمان و در نتیجه پیشرفت علم نجوم کمک کنند؟ پاسخ ما به این سؤال این است که از بین بردن تاریکی آسمان که البته حیات تلسکوپ‌های زمینی را به خطر می‌اندازد تنها یکی از مشکلاتی است که در اثر حضور آلودگی نوری بوجود می‌آید. تحقیقات نشان می‌دهد که زندگی طیف بسیاری از موجودات زنده از گیاهان گرفته تا جانوران و حتی انسان‌ها متأثر از آلودگی نوری است. به عنوان مثال خیره شدن ناگهانی و عدم واکنش صحیح چشم ها تنها یکی از عوارض آلودگی نوری است که می تواند برای رانندگان و خلبانان فاجعه بار باشد. عدم تشخیص کنتراست نور و رنگ یکی دیگر از عوارض این نوع آلودگی هاست. علاوه بر این تحقیقات نشان می دهد آلودگی نوری ممکن است ضرب‌آهنگ طبیعی ۲۴ ساعته و شبانه روزی بدن ما را برهم بزند که در واقع همان چرخه‌ای است که در حفظ سلامت و نشاط انسان ها نقش اساسی ایفا می کند. اختلال در این ضرب‌آهنگ عوارضی همچون بی خوابی، افسردگی، سرطان و بیماری‌های قلبی و عروقی را در پی خواهد داشت. علاوه بر این‌ها گونه‌های مختلف پرندگان، خزندگان و حتی لاک‌پشت‌ها به شدت از آلودگی‌های نوری تأثیر می‌پذیرند. سالانه موارد متعددی از برخورد پرندگان با منابع نورانی در شب در سراسر دنیا گزارش می‌شود. این مسئله بعلاوه حیات پرندگان مهاجر را تهدید می‌کند.
رصدخانه ملی ایران در سال‌های آتی و به طور منظم آموزش‌های خود را برای مقابله با افزایش آلودگی نوری به خصوص در نواحی اطراف کوه گرگش و رصدخانه ملی ایران ادامه و گسترش خواهد داد.
