سولات متداول

رصدخانه ملی ایران بستری برای نصب و کاربری از تجهیزات مختلف نجومی و کیهان شناسی است و محدود به یک ابزار یا تلسکوپ نیست. با سرمایه گذاری در زیرساخت نظیر مکان یابی، احداث جاده اختصاصی، پایشگاه دائمی و تدوین برنامه توسعه، سایت رصدی گرگش یکی از مهمترین قدم های عملی برای ایجاد یک ازمایشگاه ملی در نجوم و کیهان شناسی ایجاد می کند. اصطلاح تلسکوپ ملی به تلسکوپ ۳/۴ متری رصدخانه ملی ایران داده شده است. این تلسکوپ در حال حاضر بزرگترین پروژه رصدخانه ملی ایران است.

طرح رصدخانه ملی ایران نخستین طرح کلان ملی در حوزه علوم پایه است و به تصویب شورای عالی عتف و هیات دولت رسیده است. این طرح در اولویت طرح های علم و فناوری نیز قرارگرفته است. این امر نه تنها به اهمیت علمی و فرهنگی نجوم در ایران اشاره دارد، بلکه این طرح را به دلیل چالش فنی که برای صنعت کشور ایجاد می کند و باعث بهبود دقت ساخت در صنایع ملی تا ۱۰۰ برابر میزان متعارف می شود از طرح های دیگر متمایز می کند. نجوم به عنوان علم پیشران فناوری در کشورهای صنعتی شناخته می شود و به این دلیل مورد توجه کشورهای مختلف است.

بنابه اهداف این طرح، تلسکوپ ۳/۴ متری رصدخانه ملی ایران، بزرگترین تلسکوپ کشور و رقیبی برای تلسکوپ های منطفه و همچنین جهان است. این تلسکوپ با بهره گیری از فناوری اپتیک فعال و همچنین بهره مندی از سایت رصدی مناسب با دید نجومی خوب و موقعیت جغرافیای مناسب، ابزار منحصر به فردی برای تحقیق در حوزه های مختلف نجوم و کیهان شناسی است که در اسناد علمی به آن اشاره شده است.

موضوع ساخت تلسکوپ های بسیار بزرگ و عظیم مربوط به امروز نیست. در عصر تلسکوپ های ۱۰ متری چندین تلسکوپ ۱ تا ۴ متری ساخته شده و تولید علمی بسیار خوبی داشته اند. تلسکوپ های بسیار بزرگ و عظیم محرک های علمی خودشان را دارند و تلسکوپ های متوسط حتی کوچک نیز کاربری مخصوص خود را دارند. پس در بیشتر موارد، دامنه فعالیت تلسکوپ ها همپوشانی ندارد. اما سرمایه گذاری در تلسکوپ های بسیار بزرگ و عظیم فرا ملی است. از سوی دیگر، آموزش پرسنل و منجمان نیازمند ابزار علمی حرفه ای است که باید به سهولت در دسترس محققان و دانشجویان قرار گیرد.

بدون تردید اجرای این طرح به جذابیت طبیعی منطقه می افزاید و با افزایش حضور گردشگران و سرمایه گذاران موجب رونق اقتصادی و گردشگری منطقه می شود. بعلاوه در حال حاضر امکان بازدید علاقه‌مندان از سایت گرگش وجود دارد. برای دریافت اطلاعات بیشتر به بخش درخواست بازدید مراجعه کنید.

تلسکوپ ۳/۴ متری و سایر سازه های مربوطه مانند محفظه تلسکوپ و تجهیزات لایه نشانی توسط مهندسان و منجمان ایرانی طراحی و ساخته می شود. با این وجود بخش مدیریت و فنی و علمی طرح همواره از نظر کارشناسان و مشاوران خارجی برای اطمینان از صحت طراحی ها و ساخت و آزمون های مربوطه بهره مند شده است.

شیشه خام از شرکت شوت آلمان خریداری شده است و بر مبنای ویژگی های فنی، یکی از بهترین قطعه شیشه های تولید شده این شرکت است. صیقل شیشه در کشور فنلاد و توسط یکی از شرکت هایی که آینه تلسکوپ فضایی هرشل را صیقل داده است انجام گرفته است. تولید شیشه فرآیندی طولانی مدت است. صیقل آن حدود ۳ سال و آزمون کیفیت سنجی حدود ۱ سال طول کشیده است. آزمون اپتیکی توسط متخصصان ایرانی و با همکاری مشاوران خارجی انجام گرفته است. شیشه در سال ۱۳۹۳ به ایران منتقل شده است و برای تبدیل آن به آینه عملیات لایه نشانی اجرا خواهد شد.

مکان یابی طرح رصدخانه بین سالهای ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۷ با تحلیل اطلاعات مختلف به انجام رسیده است. بر این اساس قله دینوا و قله گرگش برای نصب تلسکوپ تحقیقاتی کلاس متوسط مناسب تشخیص داده شد. بر اساس مطالعات سالهای ۱۳۸۷ تا ۱۳۸۹ سایت گرگش به دلیل مزیت نسبی رصدی، برای نصب تلسکوپ انتخاب شد.

آلودگی نوری، عارضه اجتناب ناپذیر توسعه شهری و صنعتی است. متاسفانه عدم اشاعه الگوی صحیح نور پردازی باعث اتلاف انرژی و آلودگی نوری شده است اما این معضل فقط محدود به رصدخانه ملی ایران نیست. طرح رصدخانه ملی جلسات متعددی با مدیران منطقه برگزار کرده و برنامه مشخصی برای اصلاح سبک نور پردازی ارایه کرده است که نه تنها تضمین کننده کاهش آلودکی نوری است بلکه از اتلاف بیهوده انرژی برق نیز جلوگیری می کند.

با سرمایه گذاری انجام گرفته و بهره مندی از دید نجومی خوب، بهترین روش برای استفاده بهینه از رصدخانه ملی ایران نصب و بهره برداری تجهیزات متعدد رصدی برای رصدهای شب و روز است. از این رو، رصدخانه ملی ایران از دانشگاه ها و پژوهشگاه هایی که علاقمند توسعه نجوم رصدی هستند دعوت می کند تا ابزارهای رصدی حرفه خود را در این سایت نصب کنند و از مزایای آن از جمله پرسنل با تجربه و متخصص و همچنین پشتیبانی فنی بهره مند شوند. با این کار، هزینه سرمایه گذاری نظیر مکان یابی، احداث جاده و ارتباط داده و نظایر آن می تواند صرف انجام فعالیت های علمی و سرمایه گذاری در تجهیزات رصدی شود.

دانشجویان دوره های کارشناسی ارشد و دکتری می توانند با تماس با دفتر طرح رصدخانه ملی ایران و ارسال رزومه خود اعلام آمادگی کنند. مدیریت علمی طرح بعد از بررسی رزومه ها با دانشجویان و متقاضیان تماس می گیرند. دانشجویان دوره های کارشناسی رشته های فیزیک (علاقمند به نجوم) نیز می توانند در دوره های آموزشی طرح رصدخانه ملی ایران شرکت کنند.